Strafrecht & Christentum 3
Eugen Drewermann
Patmos 2023
ISBN/EAN 978-3-8436-1216-6
885 pagina’s
€ 42,-
Op 9 maart 2023 is bij Patmos Verlag het derde deel verschenen van Richtet nicht! Het betreft een onderzoek van Eugen Drewermann naar christendom en strafrecht. Hiermee is Richted nicht! voltooid.
Met de 885 bladzijden van dit derde deel is weer een groot boekproject van Drewermann afgerond. De titel is ontleend aan de zogenaamde veldrede in het evangelie volgens Lucas: ‘Oordeel niet, dan zal er niet over je geoordeeld worden’ (Lucas 6,37). Drewermann onderzoekt in de drie delen de historische ontwikkeling van het strafrecht vanaf de oudste bekende culturen. Hij bekritiseert in het eerste deel, verschenen in 2020, de theologie van de straf die zich in het christendom heeft ontwikkeld. Deze heeft van de barmhartige God een wrede straffende God gemaakt. Het kruis van Jezus, een wreed en onverdiend strafmiddel, zou voor christenen juist een vermaning moeten zijn om niet toe te geven aan een strafcultuur.
Er heeft zich in de geschiedenis helaas wel een cultuur ontwikkeld waarin aan wereldlijke autoriteiten de bevoegdheid tot straffen werd verleend. In het tweede deel, dat in 2021 is verschenen, beschrijft Drewermann hoe dit in de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd leidde tot een gewelddadige cultuur, met foltering, inquisitie, heksenvervolging.
Deze heeft echter niet geleid, zo zet hij in dit nieuwe derde deel uiteen, tot heling of genezing van degenen die in het leven zijn ontspoord. Zij heeft alleen maar geleid tot een cultuur van afschrikking en vergelding. Het straffen neemt het onrecht niet weg, integendeel: het vergroot het nog eens. Drewermann bepleit daar tegenover een cultuur van barmhartigheid, die erop gericht is de bedrijver van kwaad te genezen in plaats van diens geweld met nieuw geweld te beantwoorden. In een van de volgende bijeenkomsten van de Studiekring hopen we nader op de trilogie van Drewermann over christendom en strafrecht in te gaan.
Peter Nissen
De theologie van straf vormde het hele ‘christelijke’ westen. Maar het vervalste de boodschap van Jezus. In plaats van de welwillende God werd het staatsgezag opgericht om ‘gerechtigheid’ op een abstracte en wrede manier uit te oefenen.
Om te kunnen straffen werden mensen vrij verklaard, in plaats van hun innerlijke verlatenheid te erkennen. Vooral bij het begaan van ernstig onrecht gebeurt dit. Velen erkennen dat de praktijk van het strafrecht en het vergeldingsstrafrecht om vele redenen onhoudbaar is geworden. Er zijn betere preventiemethoden dan ‘afschrikking’ door middel van zware straffen. Maar wat zijn de consequenties van deze inzichten?In dit afsluitende deel van de trilogie “Richtet nicht!” wisselt Eugen Drewermann consequent van perspectief: al het denken over straf leiden tot afschaffing van straf. Het is geen recht, het brengt keer op keer nieuw onrecht aan.
Vrij vertaald van de samenvatting op de cover door Theo den Blanken