op basis van zijn oeuvre
Terug naar deel 1 van de biografie: tot het ontslag uit de kerk
Terug naar deel 2 van de biografie: het schrijverschap neemt een grote vlucht
Eugen Drewermann in de jaren 2013-2015
Na de voltooiing van zijn commentaar op de vier evangeliën in 2011 kijkt Drewermann terug op de jaren die achter hem liggen, de jaren van zijn studietijd en de jaren van zijn theologische strijd met de rooms-katholieke kerk.
Als student aan het gymnasium in Hamm heeft hij kennis gemaakt met de antieke mythen. Op gevorderde leeftijd beseft hij nu, dat hem toen veel onduidelijk is gebleven. Daarom probeert hij met zijn dieptepsychologisch gescherpte blik de verhalen te ontsluiten, bijvoorbeeld de beroemde mythe van Orpheus, die zijn geliefde Eurydice uit het dodenrijk probeert terug te voeren in het leven. Er zijn twee thema’s in deze mythen die door de eeuwen heen van zo’n grote betekenis zijn geweest, dat zij ook nu nog de moderne mens een spiegel kunnen voorhouden: de liefde en de dood.
Als priester en theoloog voerde Drewermann in de loop der jaren veel gesprekken over de verschillende onderwerpen uit de christelijke theologie. Verspreid over heel veel boeken zijn er kritieken en pastorale gedachten hierover terug te vinden. Drewermann beheerst grondig de stof van de systematische theologie. Terugkijkend besluit hij het dogmatische bouwwerk door te lopen om aan te tonen dat de hele architectuur van het leersysteem op de schop moet en vervangen kan worden door een existentiële uitwerking van de boodschap en het optreden van Jezus van Nazaret tot een theologie van de menselijkheid.
De antieke mythen en hun betekenis voor het leven
Zoals al zo vaak bij vorige boeken, werkt Drewermann zijn studie over de antieke mythen uit in lezingen die hij iedere zaterdagmorgen van 11.15 uur – 12.45 uur houdt in het winter- en zomersemester in de Universiteit van Paderborn. Het geheel resulteert dan in een boek. Overal in Duitsland houdt hij lezingen en ook op de jaarlijkse driedaagse conferentie in juli in Burg Rothenfels voor een gehoor van ongeveer 200 deelnemers. Op deze manier verschijnt in 2013 Liebe, Leid und Tod – Daseinsdeutung in antiken Mythen, Patmos, 717 Seiten. Drewermann maakt duidelijk hoe een dieper begrip van deze oude teksten ons in staat stelt de grote thema’s van ons leven – liefde, leed en dood – ook in het heden te verstaan.
Twee jaar later komt er een vervolg op dit werk uit: Grenzgänger – Rebellen, Frevler und Heroen in antiken Mythen, Patmos 2015. Sisyphos (stichter en koning van Korinthe) en andere rebelse helden en heldinnen worden door de goden gruwelijk bestraft in de onderwereld (Sisyphos moest tot het einde der tijden een rotsblok tegen een berg opduwen). Deze klassieke mythen over wraakzuchtige goden kenmerken ook de denkbeelden van veel mensen tot op de dag van vandaag. Daartegenover plaatst het christendom met de God van Jezus, de barmhartige Vader die in de vrijheid roept, een heilzaam tegenbeeld.
Drewermann laat in zijn boek met veel voorbeelden zien, hoe een mens met begrip, mededogen en vertrouwen in een absoluut Tegenover (God, Aart de Groot) de angst in zijn ziel kan overwinnen.
De ontsporing van de kerkelijke dogmatiek
Tussen de beide studies over de antieke mythen werkt Eugen Drewermann aan zijn beschouwing van de christelijke theologie.
Eerder heeft Matthias Beier een inleiding in het denken van Drewermann geschreven: Gott ohne Angst Einführung in das Denken Eugen Drewermanns. Deze is in het Nederlands vertaald onder de titel Religie zonder angst en geweld Hoofdlijnen van Eugen Drewermanns theologie van de menselijkheid. (zie boven)
Nu heeft Drewermann zelf de pen opgevat om zijn kritiek op de dogmatische leer van de kerk te beschrijven. In zijn boek Wendepunkte oder Was eigentlich besagt das Christentum, Patmos 2014, 541 Seiten, werkt hij uit wat religie, wat christendom eigenlijk is en voor mensen vandaag kan betekenen. Daarbij ploegt hij alles om: de scheppingsleer, de verlossingsleer en de andere thema’s van de christelijke dogmatiek, waarbij hij een beeld van God naar voren brengt, dat hij vindt in de verhalen over Jezus van Nazaret. Norbert Copray schreef in zijn recensie van juli 2014 in Publik-Forum: “Zijn werk Wendepunkte behelst een grandioze samenvatting van zijn omvangrijk oeuvre. Wat een werk is dit, wat een theologisch-geestelijke prestatie is het!”.
Dit boek verschijnt een jaar later, in oktober 2015, in een Nederlandse vertaling.
Ook mag niet onvermeld blijven, dat Eugen Drewermann van 2008 tot en met 2015 elke laatste zaterdagavond van de maand voor Radio Bremen in het programma ‘Redefreiheit’, met telkens een ander thema, vragen van luisteraars heeft beantwoord (m.u.v. in juli en augustus).
In een gezamenlijke uitgave van Nordwestradio en uitgeverij Patmos verscheen in 2013 Das Richtige im Leben tun Wie wir unseren Weg finden, Patmos. Dit boek – met een gevarieerde keuze van vragen en antwoorden – getuigt over de volle breedte van de pastorale en therapeutische bekwaamheid van Drewermann. Zijn antwoorden laten zien dat hij een invoelende zielzorger is, die het lukt om de soms eigenaardige en vreemde verhalen van mensen recht te doen. Tegelijkertijd weet Drewermann een dimensie bloot te leggen die verder reikt dan de individuele betekenis. Een boek dat in het eigen leven van de lezer ook inzicht en perspectief kan geven.
2015: Eugen Drewermann 75 jaar
Dit kroonjaar is aanleiding tot het uitgeven van verschillende boeken rond de verjaardag van Drewermann (20 juni 2015).
De uitgever van Patmos Verlag, Ulrich Peters, heeft een aantal teksten uit het oeuvre van Drewermann gekozen en bijeengebracht in het boek Das Wichtigste im Leben – Worte mit Herz und Verstand, Patmos 2015, 127 Seiten. In een tiental rubrieken zijn de elkaar aanvullende gedachten tot prachtige boeketten geschikt, die geur en fleur geven aan het leven, met het doel zichzelf te vinden en trouw te blijven.
De in USA wonende theoloog en psycholoog, Matthias Beier, die op een studie over het Godsbeeld bij Drewermann is afgestudeerd en in 2010 een inleiding schreef over het denken van Drewermann (zie boven), besluit ter gelegenheid van de 75e verjaardag van Drewermann een biografie van hem te schrijven: Matthias Beier Eugen Drewermann – Die Biografie. Het voorbereidend werk vraagt veel tijd en de omvang van het boek wordt uitgebreider dan gedacht. Het gevolg is dat deze biografie pas twee jaar later verschijnt. (zie verder)
Ook de Studiekring Drewermann Nederland schenkt aandacht aan het kroonjaar van Eugen Drewermann en geeft ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag een Nederlandse vertaling uit van het in 2014 verschenen boek: Wendepunkte oder Was eigentlich besagt das Christentum?Het vraagt een grote inzet van de vertalers ( Marja Nusselder, Bert van der Woude en Aart de Groot) en de nodige financiën om dit project te doen slagen. Maar met de medewerking van Uitgeverij DAMON komt het boek met de titel Keerpunten op tijd klaar, zodat het op de Studiedag van 3 oktober 2015 in Ede kan worden gepresenteerd en aangeboden aan Eugen Drewermann. Hij houdt vervolgens een lezing over de scheppingsleer en de christologie. Het hele programma maakt deze studiedag tot een feestelijke en leerzame bijeenkomst.
Wat maakt dit boek Keerpunten of Wat heeft het christendom werkelijk te zeggen? (2015 DAMON) zo belangrijk voor het gesprek over leven en geloven in Nederland? Drewermann stelt vanuit zijn gerijpte visie op religie en samenleving de juiste vragen om de ontsporingen in het christendom, in de loop van de christelijke jaartelling, duidelijk te maken: de verstarde historisering en zielloze dogmatisering van de christelijke geloofsleer en de verschrikkelijke gevolgen die dat met zich mee heeft gebracht voor mensen en instituties. Bij dit alles blijkt de dieptepsychologische exegese van de religieuze teksten door Drewermann een verhelderende rol te spelen. Het boek is voor elke theoloog en geïnteresseerde lezer een bron van kennis ten aanzien van de geschiedenis van de christelijke geloofsleer en het lezen van dit werk, dat geïnspireerd is door Jeremia en Jezus van Nazareth, is een verrijking van het innerlijk leven.
2016 – 2017: Drewermann kiest een nieuw onderzoeksveld: Kapitaal en christendom
Eugen Drewermann begint na zijn boeken over de Griekse mythen en sagen aan een uitvoerige studie van het kapitalisme. In de zomer- en wintersemesters van 2015-2017 houdt hij in de Universiteit van Paderborn doorlopend lezingen over het thema Kapital & Christentum. En zoals steeds verschijnen deze lezingen gaandeweg in boekvorm. Het wordt zelfs een trilogie. Terwijl hij nog schrijft, spreekt hij overal in Duitsland al voor volle zalen over dit onderwerp. Drewermann ontmaskert voor de mensen de neoliberale politiek en beschrijft het verwoestende systeem. Het gaat in de economische wereld niet meer om een menswaardig bestaan, maar om de vergroting van de winst. De mens wordt daaraan ondergeschikt gemaakt. Hij wordt gezien en behandeld als een productiemiddel.
Het eerste deel verschijnt in 2016: Geld, Gesellschaft und Gewalt, Patmos, 405 Seiten, met voetnoten, een uitgebreide verwijzing naar literatuur en een register van vermelde schrijvers.
Het tweede deel volgt in de tweede helft van 2017.
Met deze trilogie biedt Drewermann een omvattende analyse van het ontstaan en de werkzaamheid van het kapitalistische systeem. Buitengewoon gedetailleerd onderbouwd, worden de structuren en principes begrijpelijk en worden de uitwerkingen op de mens en het milieu goed zichtbaar. Zo komt er ruimte voor het zoeken van werkelijke oplossingen voor de problemen die door het kapitalisme zijn ontstaan.
Geld, Gesellschaft en Gewalt
Deel 1 schetst de enorme groei van de productie van allerlei waren sinds de industrialisering. Het gaat om de wet van de zogenaamde vrije markt: de maximalisering van de winst; het gaat om prijs en loon; het gaat om de afhankelijkheid van de ondernemer van de geldmiddelen van de kredietgever: van de banken en de aandeelhouders. Het systeem brengt een kloof tussen arm en rijk; het baseert zich op geweld en houdt zich staande door geweld.
Finanzkapitalismus
In deel 2 achterhaalt Drewermann de vraag, wat mensen met geld doen – wat het geld met mensen doen. Wat is dat eigenlijk: geld? En hoe wordt het tot kapitaal? Wat drijven de banken? Hoe werkt rente? Welke rol spelen financiële speculaties? Wat brengt ons ertoe winstbejag en geldzucht in het middelpunt van ons leven te plaatsen.
Pas als we begrijpen hoe het kapitalistische, economische systeem functioneert, wordt duidelijk hoe we ons uit de dans om het gouden kalf bevrijden kunnen.
Von Krieg zu Frieden
Deel 3 stelt de benarde vraag van onze tijd: Waarom oorlog? En hoe kunnen we die overwinnen? De voortdurende inzet van geweld tegen de natuur en de mens kan ons niet tot vrede brengen. Maar hoe is het mogelijk de staten te ontwapenen, de militaire bondgenootschappen op te heffen en de beslissing over lokaal niet oplosbare conflicten aan een onpartijdige arbitrale instantie te delegeren?
Eugen Drewermann’s overwegingen betreffen het wezenlijke probleem: Wat is werkelijk waard om in te geloven? Daar wordt pas duidelijk wat voor mensen wij zijn!
Uitgave van een biografie van Drewermann
In 2017 brengt Patmos Eugen Drewermann – Die Biografie uit, die geschreven is door Matthias Beier.
Wat is het bijzondere aan Drewermann, dat hij ondanks alle weerstanden van de ambtelijke kerk met zijn gedachten al jaren lang talloze mensen raakt en bemoedigt om in menselijkheid te leven? Matthias Beier kent niet alleen het werk van Drewermann als geen ander. Het verrassende portret dat hij geschetst heeft, laat ook zien wie de mens Eugen Drewermann is en het brengt de lezer tegelijkertijd naar het centrum van Drewermann’s denken. Het is een lezenswaard, zeer gedegen en van tijd tot tijd spannend boek van 518 pagina’s.
REFO 500, herdenking vijfhonderd jaar Reformatie
Terwijl Drewermann aan zijn trilogie Kapital & Christentum werkt, verschijnt er in het kader van de herdenking van 500 jaar Reformatie bij Uitgever Herder een boek in de vorm van een uitgebreid interview met Eugen Drewermann over Luther door Jürgen Hoeren: “Luther wollte mehr” Der Reformator und sein Glaube, Verlag Herder, 2. Auflage 2017, 320 pagina’s.
In Duitsland wordt Drewermann wel de ‘moderne‘ Luther genoemd. Ook hij heeft, in deze tijd, stelling genomen ten aanzien van de leer van de rooms-katholieke kerk en het moreel handelen van de geestelijkheid.
Drewermann (1940) herinnert zich van zijn vader – hij was evangelisch (luthers) – de uitspraak: ‘Luther was een echte kerel’. Hij bedoelde daarmee dat Luther een sterk karakter had en voor zichzelf kon instaan. Wat zijn vader niet wist over te dragen, leerde Drewermann van zijn moeder: een mens kan slechts staande blijven in het leven als er op de achtergrond een vertrouwen is dat mensen bevrijd van zijn eigen angst, hen niet langer afhankelijk laat zijn van vreemde autoriteiten. Godsvertrouwen en zelfvertrouwen zijn daarbij één.
Het 2e lustrum van de Studiekring Drewermann Nederland (SDN)
Op 7 oktober 2017 viert de vereniging SDN haar 2e lustrum. Eugen Drewermann is aanwezig. Hij houdt een lezing over Maarten Luther, zijn betekenis voor de moderne mens: ‘Luther wollte mehr!”
Ook anno nu is religie van levensbelang om als een vrij en karaktervol mens te kunnen leven.
Drewermann ziet voor deze tijd een grote rol weggelegd voor de dieptepsychologische benadering van de religieuze teksten en van de onbewuste spanningen in het menselijke handelen. Daarbij is hij ervan overtuigd dat niet de moraal maar de onvoorwaardelijke liefde de weg opent en begaanbaar maakt tot medemenselijkheid en verandering van het maatschappelijk leven in eigen land en in heel de wereld teweeg brengt.
In de komende tijd zal het bekend maken van het gedachtegoed van Eugen Drewermann over religie, mens en samenleving de activiteiten van Studiekring blijven bepalen.
Ter gelegenheid van dit tweede lustrum geeft het bestuur van de SDN in eigen beheer een boek uit: Drewermann op de Veluwe, zes toespraken van Eugen Drewermann waaronder de lezing over Maarten Luther (opgetekend, vertaald en bewerkt door Mar van der Velden).
2018-2019: … eindelijk erkenning?
Na de verschijning van zijn uitgebreide studie ‘Kapital und Christentum’ (zie boven) zet Eugen Drewermann zijn werkzaamheden als schrijver, spreker en therapeut onverminderd voort. Hij keert terug tot zijn ‘hobby’: de dieptepsychologische uitleg van sprookjes van Grimm. Hij geeft verschillende interviews, houdt lezingen op tal van plaatsen in binnen- en buitenland en verleent kosteloos psychotherapie.
Vredesprijs voor Eugen Drewermann
Op 30 januari 2018 wordt aan Eugen Drewermann de Bautzner Friedenspreises 2018 uitgereikt.
https://www.bautznerfrieden.de/was-wir-tun/bautzener-friedenspreis/friedenspreis-2018/
Nieuwe uitgaven over sprookjes
Eugen Drewermann heeft zich al vele jaren intensief in de wijsheid van sprookjes verdiept, in het bijzonder in de sprookjes van de Gebroeders Grimm voor het hele gezin. Zijn lezingen over deze sprookjes in de Universiteit van Paderborn worden opgenomen in twee bundels.
Wenn mir’s nur gruselte! – Von Angst und ihrer Bewältigung: de dieptepsychologische uitleg van de volgende drie sprookjes:
- Von einem, der auszog, das Fürchten zu lernen;
- Das tapfere Schneiderlein Het dappere snijdertje (zeven in één klap);
- Die Eule.
Zijn uitleg wil ons duidelijk maken wat angst opheft. ‘De angst die ons overvalt, gaat het diepst als wij merken wat het betekent mens te zijn, de angst om geestelijk te existeren als enkeling, in vrijheid voortgaand tussen tijd en eeuwigheid. … In wezen lost de angst alleen op in vertrouwen, maar daarvoor is er een zeker religieus houvast nodig. Zo’n steun in het Absolute laat zich niet voorschrijven. De angst wordt evenwel zichtbaar in wat er gebeurt als zo’n houvast ons ontbreekt.
Wij zullen dan de angst verdringen of anderen angst aanjagen of de veronderstelde angstbronnen proberen uit te schakelen. In ieder geval vinden wij nooit onszelf, komen wij nooit nader tot de ander en zullen nooit rust vinden.’
Wer bin ich? – Von Not und Gier, de interpretatie van vier ‘Kinder- und Hausmärchen’ van Grimm:
- Der Fischer und syne Frau;
- Von dem Mäuschen, Vögelchen und der Bratwurst;
- Strohhalm, Kohle und Bohne;
- Die Geschenke des kleinen Volkes.
Deze sprookjes schilderen mensen of wezens die met zichzelf en hun leven eigenlijk wel tevreden kunnen zijn, maar het in wezen toch niet zijn. Drewermann gaat de oorzaken daarvan grondig na. Een van de oorzaken is begeerte.
Twee interviews met Drewermann in boekvorm
In Das Geheimnis des Jesus von Nazareth (Patmos) beantwoordt Eugen Drewermann vragen van jonge mensen: ‘Hoe moeten wij ons een kruisiging 2000 jaar geleden voorstellen?’, ‘Is de Bergrede niet een heilloze uitdaging, slechts na te leven door een paar supervromen?’, ‘Wat betekenen maagdelijke geboorte en zoon van God?’, ‘Hoe kunnen wij de wonderverhalen begrijpen?’en ‘Als Jezus in deze tijd de kerk zou zien, wat zou hij tegen haar zeggen?’ Het zijn vragen van leerlingen van het Gymnasium Remigianum in Borken, die Martin Freytag aan Drewermann heeft voorgelegd.
In het voorwoord van Gestalten des Bösen Der Teufel – ein theologisches Relikt (Herder) schrijft Eugen Drewermann: ‘Uit een gesprek over het kwaad en het veelvoud van zijn voorstellingen en verschijningsvormen groeit zo een nadenken over angst en agressie, vertwijfeling en geloof, kwetsbaarheid en ontkenning, toevalligheid en zoeken naar het gerechtvaardigd zijn van het bestaan; over biologie, sociale psychologie en psychoanalyse; over de theologische leer van erfzonde en verlossing, over de kerkelijke dreiging met de hel en de christelijke hoop op de hemel. … Doel en betekenis van dit interview is dat vertrouwen groeit waar angst heerst totdat er geen ‘duivel’ meer bestaat en God alleen intocht houdt in onze ziel.’
Het zwijgen over Drewermann doorbroken
In september 2018 is er een nieuwe bisschop in Hildesheim/Duitsland aangesteld: Heiner Wilmer, die al spoedig aandacht trekt vanwege zijn standpunt ten aanzien van seksueel misbruik in de kerk. De Kölner Stadt-Anzeiger, d.d. 14-12-2018, brengt in een interview met bisschop Wilmer het onderwerp ‘machtsmisbruik’ in de R. K. kerk ter sprake. Bisschop Wilmer noemt daarin Eugen Drewermann een profeet op grond van zijn analyses in het boek Kleriker en in het driedelige werk Strukturen des Bösen.
Uit het interview:
„Wir werden den Glauben an die „heilige Kirche“ in Zukunft nur noch dann redlich bekennen können, wenn wir mit bekennen: Diese Kirche ist auch eine sündige Kirche. … und zur Kenntnis nehmen, dass es „Strukturen des Bösen“ in der Kirche als Gemeinschaft gibt.
Der Theologe Eugen Drewermann hat dazu schon vor 40 Jahren eine gleichnamige Trilogie geschrieben. Ich habe das alles gelesen. Heute muss man sagen, es war prophetisch. Genau wie Drewermanns Buch „Kleriker. Psychogramm eines Ideals“. Eugen Drewermann ist ein von der Kirche verkannter Prophet unserer Zeit.“
In de Duitse pers zijn er verschillende reacties verschenen op het interview van bisschop Wilmer. Zie de homepage met de links naar de interviews met de uitspraken van Heiner Wilmer, de reactie van Eugen Drewermann en het artikel op https://www.katholisch.de/artikel/20230-drewermann-bischof-wilmer-soll-sich-nicht-einschuechtern-lassen
En plotseling staat het werk van Drewermann weer in de belangstelling en verschijnt er een heruitgave van Kleriker – ‘Psychogramm eines Ideals’ met een actueel voorwoord van Eugen Drewermann, Verlag topos plus, februari 2019 dertig jaar na de eerste druk in 1989. Destijds was dit boek de aanleiding om de ‘procedure’ tegen Drewermann te beginnen, die leidde toe zijn schorsing als priester, 25 jaar na zijn inwijding in 1966.
Drewermann kiest een nieuw werkveld
Eugen Drewermann begint eind 2018 met een serie lezingen over een nieuw thema: Christentum und das Strafrecht. Deze studie zal in de volgende semesters worden voortgezet. De lezingen vinden zoals gewoonlijk plaats in de Universiteit van Paderborn.
Preis der Internationalen Hermann-Hesse-Gesellschaft
In de loop der jaren is Dr. Eugen Drewermann al dikwijls met gerenommeerde prijzen onderscheiden voor zijn werk. Daar komt nu deze literaire prijs bij. Op 13 mei 2019 ontvangt Eugen Drewermann de ‘Preis der Internationalen Hermann-Hesse-Gesellschaft‘ in de Hirschauer Kursaal.
Bij de prijsuitreiking geeft de president van het genootschap, professor Karl-Josef Kuschel, uitdrukking aan het feit dat Eugen Drewermann zich in toespraken en essays verdienstelijk heeft gemaakt door uitleg en actualisering van het werk van Hermann Hesse. Of zoals de prijswinnaar het zelf uitdrukt: “Ein Hesse-Preis ist eine Ehre, die empfangen darf, wer Hesse ehrt.”
Ter gelegenheid van de uitreiking van deze prijs verschijnt in september 2019 een uitgave met drie essays van Drewermann over het werk en leven van Hermann Hesse.
(zie voor meer informatie over de zes boven genoemde boeken de link https://drewermann.nl/category/recent-verschenen/)
Complete vertaling van Das Markusevangelium Bilder von Erlösung
het bestuur van SDN neemt na de nodige voorbereiding in 2018 het besluit tot de uitgave van een Nederlandse vertaling van het tweedelige commentaar van Eugen Drewermann op het Marcusevangelie.
Dit ‘Vertaalproject SDN 2018-2020’ is mogelijk door de inzet van een vertaalteam, de ondersteuning van medewerkers van de PThU in Amsterdam, van uitgeverij Skandalon en van fondsen en particulieren. Aart de Groot is initiatiefnemer en projectleider. Het streven is de vertaling ter gelegenheid van de 80e verjaardag van Eugen Drewermann tijdens een symposium te presenteren. Dit symposium zal plaats vinden in de Westerkerk te Amsterdam op vrijdag 2 oktober 2020 en daarbij zal Eugen Drewermann aanwezig zijn, zoals hij op deze plaats in oktober 1990 de presentatie van Beelden van verlossing (Meinema) door Ds. Nico ter Linden (1936-2018) bijwoonde.
Ten gevolge van de verscherpte coronamaatregelen kan in Nederland het geplande symposium met de presentatie van de Nederlandse vertaling van Drewermanns commentaar op het Marcusevangelie ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag op 2 oktober 2020 in de Westerkerk te Amsterdam geen doorgaan vinden. Voor de 160 aangemelde deelnemers en alle betrokkenen bij de uitvoering (PThU, Skandalon en SDN) is dit een grote teleurstelling. Niet in de laatste plaats voor Eugen Drewermann die bereid was om naar Nederland te komen voor dit symposium en de presentatie van de Nederlandse vertaling: Eugen Drewermann Wegen naar menselijkheid Dieptepsychologische lezing van het Marcusevangelie, Skandalon 2020. Het boek is verschenen … dat moet Drewermann zien.
Op 2 oktober 2020, de dag van het afgeblazen symposium, reizen Bert van der Woude, voorzitter van de SDN, en Aart de Groot, projectleider van het ‘Vertaalproject SDN 2018-2020’, af naar Paderborn om Eugen Drewermann de Nederlandse vertaling van zijn Marcus-commentaar te overhandigen. Hij is zichtbaar verrast door deze ‘eenvoudige’ presentatie bij hem thuis en hij is heel dankbaar voor de vertaling van zijn commentaar: “Dit is de eerste keer dat het volledige commentaar op Marcus uit het Duits is vertaald!”
De invloed van de coronapandemie
De wereldwijde uitbraak van het coronavirus (Covid-19) in 2019 en de maatregelingen van de overheden hebben ook in Duitsland en in Nederland op alle terreinen van het maatschappelijke en persoonlijke leven grote gevolgen. Evenementen en bijeenkomsten worden verboden met het oog op besmetting. Drewermann spreekt van een zekere hysterie. In zijn Osterbotschaft 2020 (deze paastoespraak is door Matthias Beier op Facebook gezet) geeft hij een persoonlijke mening. Zijn therapeutische praktijk gaat in overleg gewoon door.
Het Sommersemester 2020 in de Universiteit van Paderborn met Drewermanns lezingen over het thema ‘strafrecht en christendom’ wordt geannuleerd. De driedaagse Tagung in Burg Rothenfels in juli 2020, waarvoor jaarlijks ongeveer 200 mensen zich aanmelden, gaat niet door. Ook de Tagung in 2021 komt te vervallen.
Wel verschijnen er in 2020 drie boeken van Drewermann:
- Eugen Drewermann Die Stunde des Jeremia Für eine Kirche die Jesus nicht verrät,Eugen Drewermann in Gespräch mit Michael Albus, Patmos 2020. ISBN 978-3-8436-1250-0, 14×22, 208 S., € 20 (in juli 2020).
- Eugen Drewermann Richtet nicht! Strafrecht und Christentum, Teil I Vergangene Gegenwart, Patmos 2020, ISBN 978-3-8436-1214-2, 14×22, ± 512 S., € 42 (in augustus 2020).
- Eugen Drewermann An der Quelle des Lebens, Worte mit Herz und Verstand,Patmos 2020. ISBN 978-3-8436-1247-0, 12×19, ± 128 S., € 15 (in augustus 2020)
Het Wintersemester 2020/2021 vindt wel doorgang, maar in een andere vorm. Eens in de veertien dagen is op zaterdag een zoomvideo te beluisteren via het Drewermann Kanal op You Tube. Drewermann vervolgt daarin zijn reeks lezingen over het thema Strafrecht & Christentum. Het heeft een voordeel: nu kan een veel groter aantal mensen kennisnemen van zijn beschouwingen.
In februari 2021 verschijnt: Eugen Drewermann/Martin Freytag Gott, wo bist du? – Eugen Drewermann antwortet jungen Menschen, Patmos Verlag 2021 (172 pagina’s).
Dit boek heeft evenals zijn voorganger Das Geheimnis des Jesus von Nazareth (Patmos 2. Auflage 2019) de vorm van een uitgebreid interview en is eveneens tot stand gekomen door vriendschappelijke verbondenheid van Eugen Drewermann met het gymnasium Remigianum in Borken (Münsterland). De vragen die Eugen Drewermann in het interview beantwoordt, hebben leerlingen gesteld in de lessen van het godsdienstonderwijs. Hun leraar Martin Freytag heeft de vragen van de jongeren op een rijtje gezet en plaatsvervangend aan de auteur voorgelegd.
In het najaar 2021 verschijnt bij Patmos het 813 pagina’s dikke
‘Richtet nicht! Strafrecht & Christentum Band 2, Gerichtsvorstellungen vom Mittelalter bis in die Neuzeit, het verwachte vervolg op Richtet Nicht deel 1.
In het Wintersemester 2021-2022 zet Drewermann zijn reeks lezingen over Strafrecht en Christendom online voort. Via het ‘Drewermann Kanal’ op YouTube zijn deze lezingen nog te volgen.
De video van Drewermanns ‘Nieuwjaarstoespraak 2022’ op uitnodiging van de Max-Otto-Bruker-Stiftung in Lahnstein (met 300 000 kliks) krijgt onverwachts veel aandacht door een kritisch artikel van Matthias Drobinski in Publik-Forum Nr. 4 | 2022: Eugen Drewermann is bij de radicale tegenstanders van de coronavaccinatie terechtgekomen en hij heeft als een van de eersten het ‘Neuen Krefelder Appell’ van november 2021 ondertekend (de NAVO is een groot gevaar).
Matthias Beier, leerling van Eugen Drewermann, reageert met een video en een interview met Drewermann. Ook Drewermann reageert op de aantijgingen. In Publik-Forum Nr. 6 | 2022 verschijnt zijn weerwoord: niet waar hij iets zegt, maar wat hij zegt, moet onderwerp van bespreking zijn. Drewermann volgt onveranderd de radicale weg, die Jezus van Nazaret is gegaan, zonder angst en geweld, beschreven door de evangelisten.
De grootschalige aanval van Rusland op Oekraïne in de vroege morgen van 25 februari 2022 gaat als een schok door de Europese landen en over de wereld. In Duitsland spreekt men van een ‘Zeitenwende’, opnieuw breekt er een oorlog uit, die nu eist dat de NAVO actie onderneemt. Het ‘nooit meer oorlog’ is een lege huls geworden. Ook Duitsland steunt de strijd van Oekraïne tegen Rusland. Voor Eugen Drewermann is deze oorlog een verschrikking. Als pacifist spreekt hij zich uit voor vredesoverleg. Op verschillende plaatsen wordt hij gevraagd om toespraken te houden en interviews te geven.
In het Sommersemester 2022 vervolgt Drewermann zijn online lezingen over Strafrecht en Christendom, die op het Drewermann Kanal aangeklikt kunnen worden om te beluisteren. Met deze serie lezingen voltooit hij zijn trilogie Richtet nicht!, waarvan het derde deel in mei 2023 verschijnt: Strafrecht & Christentum, Von der Gegenwart zur Neuzeit. In deze lezingen betrekt Drewermann nu en dan ook de oorlog in Oekraïne. Er moet een einde komen aan de onmenselijkheid, dat mensen medemensen doden. Wat betreft het straffen moet er plaats gemaakt worden voor therapeutische hulp en perspectief op een nieuwe toekomst voor de delinquenten. .
Het is dan ook niet zo vreemd dat Eugen Drewermann in het Wintersemester 2022-2023 voor zijn lezingen onderwerpen kiest uit het Matteüsevangelie, waarbij de Bergrede een weg wijst naar vrede. Vanaf 15 oktober 2022 tot 4 februari 2023 bespreekt Drewermann iedere zaterdag om 11:15 uur een thema met als rode draad de goddelijke uitspraak: ‘Barmhartigheid wil Ik, geen offers.’
Aansluitend verschijnt van Drewermann in 2023 over deze thematiek bij Patmos het 286 pagina’s tellende boek:
Nur durch Frieden bewahren wir uns selber Die Bergpredigt als Zeitenwende.
Dit boek wordt momenteel in het Nederlands vertaald door Bert van der Woude en zal tijdens de Studiedag van de Studiekring Drewermann Nederland op 5 oktober 2024 in aanwezigheid van de heer Drewermann gepresenteerd worden.
Sinds de inval van Rusland in Oekraïne is Drewermann ook dikwijls gevraagd om over deze desastreuze situatie te spreken en interviews te geven, die op You Tube zijn de beluisteren (Drewermann Kanal). Ik noem slechts twee voorbeelden.
Op 1 juni 2022 houdt Eugen Drewermann in de Humboldt Universiteit in Berlijn tijdens het congres van de Duitse Vredesbeweging met het thema: ‘Zonder Nato leven – ideeën over vrede’, de toespraak ‘Rede gegen den Krieg’.
In Manova-news verschijnt begin oktober 2023 een interview van Walter van Rossum met Eugen Drewermann: ‘Den Friede wieder lernen’. Dit interview is te beluisteren op internet: ‘interview monova mit eugen drewermann’.
Drewermann blijft voor lezingen ook verder gebruik maken van het Drewermann Kanal op You Tube. Voor het Sommersemester 2023, dat begint op 15 april 2023, kiest hij als thema: ‘Sprookjes als therapie’. Met behulp van de dieptepsychologische uitleg van veertien sprookjes van Gebroeders Grimm maakt Drewermann gedurende veertien zaterdagen, tot 15 juli 2023, een groot aantal psychische problemen voor de luisteraars duidelijk. Het is een leerzame belevenis om de ‘waarheid’ van sprookjes te doorzien. Het begint met het sprookje ‘Der Schneider wollte zu Himmel kommen’ en het semester eindigt: ‘Der Gevatter Tod – Fundevogel’.
In het Wintersemester 2023-2024 neemt Drewermann voor elke uitzending een ‘bevrijdingsverhaal’ tot onderwerp van zijn bespreking. Hij begint op 21 oktober 2023 met een toelichting op deze verhalen’, die in de Evangeliën meer bekend zijn als ‘genezingsverhalen’. Dat roept vragen op. De wereld is verlost! Hoezo? Jezus is gedood, terwijl hij verlossing wilde brengen! Hoe kunnen we het perspectief op de verhalen veranderen? Dat zullen de verhalen zelf ons vertellen. Wij kunnen alleen maar leven door de ‘macht’ die ons gewild en liefheeft. God heeft het ‘stof’ genomen en tot ‘leven’ gebracht! Is Jezus de therapeut die geneest? Wat speelt zich in een mens af? Waardoor komt hij/zij weer tot ‘leven’? Drewermann gaat uitvoerig op deze aspecten in en laat zien dat Jezus de mensen door liefdevolle aandacht het leven teruggeeft. Na de inleiding begint de reeks lezingen op de tweede zaterdag met het verhaal uit Mc 2,1-12: De genezing van de verlamde. De reeks eindigt op 17 februari 2024 met het verhaal over de ‘opwekking van Lazarus’ (Joh. 11:1-46).
Opmerking: In 1993 verscheen bij Uitgeverij Meinema een vertaling van het boek van Drewermann Und legte ihnen die Hände auf onder de titel ‘Hij legde hun de handen op.’ De wonderen van Jezus. Uit de lezingen in 2023-2024 blijkt opnieuw hoe inspirerend de dieptepsychologische uitleg van Eugen Drewermann is.
Er wordt wel eens opgemerkt: ‘Drewermann schrijft ‘sneller’ dan wij kunnen lezen’. Voor veel lezers zal ook wel het geval zijn. Aan het begin van 2024 verschijnen er alweer twee nieuwe boeken.
In het voorjaar van 2024 verschijnen 2 titels van Drewermann bij Patmos:
Een boek over het sprookje van Grimm: Das Wasser des Lebens Von einem Neuanfang in Gottes- und in Menschenliebe.
Het tweede boek is: Aus der Liebe leben. Ein Gespräch mit Heribert Körlings über Leben und Tod. Het is het derde boek in de serie Eugen Drewermann antwortet jungen Menschen. (zie boven) Daaraan voorafgaand voerde Drewermann heel intensieve gesprekken met de leerlingen, die de cursus over religie en filosofie volgden aan het Kaiser-Karls-Gymnasium in Aken, onder het motto: Wat komt er op ons af? Het boek bevat veelvoudige aanzetten om over het leven en het geloof na te denken en van gedachten te wisselen. Een boek dat uitnodigt om tot nieuwe inzichten te komen.
Voor het Sommersemester 2024 dat op 13 april begint, heeft Drewermann al een onderwerp aangekondigd: ‘Wat betekent het christendom?’ Daarbij zal hij uitgaan van de ‘Brief aan de Romeinen’, geschreven door Paulus van Tarsus na zijn omkeer..
Op 20 juni 2024 wordt Eugen Drewermann 84 jaar. Zo lang zijn gezondheid het toelaat, hoopt hij de bevrijdende boodschap van Jezus van Nazaret uit te dragen, in therapeutische gesprekken en interviews, in toespraken en in boekvorm, tot zegen voor mens en samenleving.
maart 2024
Aart de Groot
